سنگ شکن فکی (Jaw Crusher) یکی از پرکاربردترین تجهیزات خردایش در صنایع مختلف است که از دو فک ثابت و متحرک برای خرد کردن سنگ‌های بزرگ استفاده می‌کند. این دستگاه با استفاده از نیروی فشار، سنگ‌ها را بین دو فک فشرده و خرد می‌کند. سنگ‌شکن فکی اولین مرحله خردایش در خطوط تولید شن و ماسه و فرآوری مواد معدنی به شمار می‌رود.
🏗️ کاربردهای سنگ شکن فکی در صنایع مختلف
۱- صنعت معدن
در معادن برای خردایش اولیه سنگ‌هایی مانند سنگ آهن، مس، طلا، زغال‌سنگ و دیگر مواد معدنی از سنگ شکن فکی استفاده می‌شود. مقاومت بالا در برابر سنگ‌های سخت، این دستگاه را برای معادن ایده‌آل کرده است.
۲- راه‌سازی
برای تولید شن و ماسه جهت آسفالت‌سازی و زیرسازی جاده‌ها، سنگ شکن فکی نقش کلیدی دارد. سنگ‌های رودخانه‌ای یا کوهی خرد شده و به مصالح مورد استفاده در راه‌سازی تبدیل می‌شوند.
۳- ساختمان‌سازی
در پروژه‌های ساختمانی برای تولید مصالح ریز از سنگ‌های بزرگ یا برای بازیافت مصالح ساختمانی مانند آجر و بتن تخریب‌شده، از سنگ شکن فکی استفاده می‌شود.
۴- بازیافت مصالح
در صنایع بازیافت، این دستگاه برای خرد کردن بتن، آجر و سنگ‌های مصرف‌شده و بازگرداندن آنها به چرخه تولید، کاربرد دارد.
🛠️ اهمیت قطعات یدکی سنگ شکن فکی و زمان تعویض
برای افزایش طول عمر و بهره‌وری سنگ شکن فکی، شناخت قطعات مصرفی و برنامه‌ریزی منظم برای تعویض آنها بقرار جدول زیر ضروری است:
| زمان تعویض پیشنهادی | علائم خرابی | کاربرد | قطعه |
| هر ۶ ماه تا ۱ سال | لب‌پریدگی، سایش | خرد کردن سنگ‌ها | شانه فک ها (Jaw Plates) |
| هر ۶ تا ۱۲ ماه | صدای زیاد، داغی | چرخش روان فک‌ها | بلبرینگ‌ها |
| هر ۱ تا ۲ سال یا در زمان ضربه شدید | شکستگی، انحنا | انتقال نیرو | فک بند (Toggle Plate) |
| فقط در صورت خرابی | ترک، شکست | حرکت‌دهنده فک متحرک | شافت اصلی |
| سالانه یا هنگام ضعف عملکرد | شل شدن یا خرابی | کنترل فشار فک | فنر برگشت |
| هنگام سرویس‌های دوره‌ای | خوردگی، لقی | نگهداری بلبرینگ | یاتاقانها |
لیست قطعات یدکی اصلی سنگ‌شکن فکی
۱- صفحات فک (Jaw Plates)
- فک ثابت (Fixed Jaw Plate)
- فک متحرک (Movable Jaw Plate)
- جنس: فولاد منگنز (Mn14Cr2, Mn18Cr2, Mn22Cr3)
- کاربرد: خردایش سنگ‌های سخت
۲- یاتاقانها (Bearings)
- یاتاقان شفت اصلی (Main Shaft Bearing)
- یاتاقان اکسنتریک (Eccentric Bearing)
- برندهای معتبر: SKF, FAG, NSK
۳- شفت اصلی (Eccentric Shaft)
- جنس: فولاد آلیاژی مقاوم به سایش
- ویژگی: آبکاری شده برای جلوگیری از خوردگی
۴- صفحه تاگل (Toggle Plate)
- وظیفه: جلوگیری از آسیب به دستگاه در صورت ورود قطعات غیرقابل خردایش
۵- فنر و میله کششی (Tension Rod & Spring)
- کاربرد: تنظیم فاصله فک‌ها و بازگشت فک متحرک
۶- پوسته یاتاقان (Bearing Housing)
- جنس: چدن یا فولاد مقاوم
۷- بوش‌ها و واشرها (Bushings & Washers)
- انواع: بوش اکسنتریک، بوش توگل، واشرهای فولادی
۸- پیچ و مهره‌های اتصال (Bolts & Nuts)
- متریال: گرید ۸.۸ یا ۱۰.۹ برای مقاومت بالا
۹- تسمه و پولی (Belts & Pulleys)
- مناسب برای: مدل‌های دارای سیستم محرکه تسمه‌ای
۱۰- شاسی و قطعات ساختاری (Frame & Body Parts)
- شامل: پلیت‌های جانبی، ستون‌های نگهدارنده
نکات مهم برای خرید قطعات یدکی سنگ‌شکن فکی
✅ مطابقت با مدل دستگاه: حتماً قطعه یرکی را با شماره مدل سنگ شکن بررسی کنید.
✅ جنس و کیفیت: قطعات فولاد منگنزی برای سنگ‌های سخت مناسب ترند.
✅ گارانتی و خدمات پس از فروش: از فروشنده معتبر خرید کنید.
🎯 توگل و کاربرد آن در سنگ شکن فکی
- انتقال نیرو: توگل باعث می‌شه نیروی موتور به فک متحرک منتقل تا عملیات خردایش انجام شود.
- تنظیم فاصله خروجی سنگ‌شکن: با تغییر ضخامت توگل یا موقعیتش، می‌توان اندازه مواد خروجی رو تنظیم کرد.
- عملکرد ایمنی: توگل مانند یک فیوز عمل می‌کند! وقتی فشار یا ضربه‌ای شدید به دستگاه وارد شود، توگل می‌شکنه تا از آسیب رسیدن به قطعات گران‌قیمت‌تر مثل شافت یا یاتاقانها جلوگیری کند.
🛠️ زمان تعویض توگل
| زمان تعویض | وضعیت دستگاه |
| بلافاصله | ضربه شدید یا گیر کردن سنگ سخت |
| هر ۱ تا ۲ سال یا زودتر | خوردگی، ترک یا خمیدگی توگل |
| هر ۶ تا ۱۲ ماه بازدید، و تعویض در صورت نیاز | عملیات سنگین و شبانه‌روزی |
⚠️ علائم خرابی توگل
- صدای غیرعادی در حین کار
- کاهش فشار خردایش
- حرکت نامنظم یا گیر کردن فک متحرک
- ترک یا شکست قابل مشاهده در توگل یا پیچ‌های اطراف آن
❌ دلایل خرابی توگل
| توضیح | علت |
| باعث اعمال فشار بیش از حد به توگل می‌شه و ممکنه اون رو بشکنه. | گیر کردن سنگ سخت یا غیرقابل خردایش |
| فشار ناهموار باعث ترک در توگل می‌شه. | عدم روانکاری مناسب سیستم فک‌ها |
| سایش تدریجی توگل باعث ضعیف شدنش می‌شه. | استفاده طولانی بدون بازدید |
| ممکنه عمر مفید خیلی کمتری داشته باشه. | جنس نامرغوب یا غیراستاندارد توگل |
📋 چک لیست نگهداری سنگ شکن فکی (برای برنامه‌ریزی تعمیر و سرویس)
| اقدامات پیشنهادی | موارد مهم برای بررسی | بازه زمانی |
| تمیزکاری و بررسی ظاهری | صدا، لرزش، روغن‌کاری | روزانه |
| تمیز‌کردن دستگاه خصوصاً سطوح فکهاو روانکاری | وضعیت فک‌ها (سایش یا آسیب)، کشش فنرها، شل شدن پیچ و مهره ها | هفتگی |
| بررسی دقیق ترک‌ها یا آسیب‌های ساختاری و تعویض در صورت نیاز | بازرسی یاتاقانها و محفظه آنها، روغن‌کاری قطعات متحرک، فک بند | ماهانه |
| سرویس نیمه کامل | فک‌ها، محور یا شفت اصلی، بلبرینگ‌ها و یاتاقانها | ۶ ماهه |
| تعویض قطعات فرسوده و تعمیر اساسی دستگاه در صورت نیاز | بازبینی کامل قطعات مکانیکی | سالانه |
نکته حرفه‌ای
همیشه سختی مواد را در برنامه‌ریزی نگهداری در نظر بگیرید.
هرچه سنگ سخت‌تر باشد (مثل سنگ آهن یا کوارتز)، صفحات فک و یاتاقانها سریع‌تر فرسوده می‌شوند.
